Een goede vertaling maken, is dat een kwestie van techniek of mensenwerk?

Hoewel we steeds meer kunnen automatiseren, blijft er binnen het vak van vertaler toch veel handenarbeid. Je kan dan ook terecht de vraag stellen of vertalen techniek of mensenwerk is. Maar waarom geen techniek? Waarom hebben automatische vertaalprogramma’s zo veel moeite om een goed leesbare tekst te creëren? Dit komt doordat het maken van een goede vertaling een creatief proces is en computers hier nu eenmaal weinig van begrijpen.

Eén van de problemen waar vertaalmachines tegenaan lopen, is dat woorden simpelweg niet in de doeltaal bestaan. Typisch Nederlandse woorden als “uitwaaien” wordt door een automatisch vertaalprogramma als Google translate in het Engels vertaald als "blow out". De woorden “uitzieken” (sick), “voorpret” (pretend) en “uitbuiken” (bending out) hebben een uitvoerige uitleg nodig om de lezer in het buitenland een indruk te geven van wat er bedoeld wordt. Deze wordt in een automatische vertaling simpelweg niet gegeven.

Uitdrukkingen.

Uitdrukkingen zijn ook lastig te vertalen. Neem bijvoorbeeld de Nederlandse uitdrukking “dat doet hem/haar de das om”.  Google geeft dan als vertaling  “take care of it”, wat de lading helemaal niet dekt. In dit geval zal er een constructie gemaakt moeten worden met het woord “kill” of “strangle”, bijv. “this is strangling him/her”. Er moet dan een vertaalslag gemaakt worden van letterlijke naar figuurlijke taal. Dit is een omslag die niet door software herkent wordt.

Letterlijke vertalingen.

Machinevertalingen staan erom bekend dat ze letterlijke vertalingen maken. Dan is het onmogelijk om een boodschap in een tekst te stoppen die tussen de regels door moet worden begrepen door de lezer. Een subtiele hint of verwijzing naar een gebeurtenis wordt niet opgemerkt door de vertaalrobot en daardoor wordt de vertaalde tekst hard en eenduidig, waardoor de “zachte” boodschap niet overgebracht wordt.

Het blijft mensenwerk.

Een vertaling die dus niet alleen letterlijk de woorden vertaald, maar ook het gevoel en de bedoeling van de tekst overbrengt, is dan ook op dit moment alleen goed mogelijk door de inbreng van de menselijke hand. De ervaringen van de vertaler, de opleiding en natuurlijk ook de kennis van het betreffende vakgebied van de vertaler zorgen uiteindelijk voor een juiste vertaling. Hoewel we dus op dit moment veel kunnen automatiseren en we ook met onze vertaalprogramma's en databases heel ver komen, blijft het maken van een goede tekst toch mensenwerk.